Μετα από αρκετό καιρό απουσίας(καταραμένες πανελλήνιες….) επιστρέφω στο blog… Ήταν λίγο δύσκολο να ξαναπιάσω στυλό και χαρτί, τα δάχτυλα μου είχαν σκουριάσει όταν πια έφτασα στην πληκτρολόγηση… Τα κατάφερα όμως και είμαι εδώ με ένα θέμα πολύ ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου. Βεβαίως μπορεί να το κάψα αλλά αυτό είναι μια άλλη υπόθεση… Καλή επανένταξη μου εύχομαι λοιπόν και σε σας καλή ανάγνωση…
Τέτοια ο άνθρωπος θέτει από την αρχή του χρόνου. Αλήθεια, πότε άρχισε ο χρόνος; Αλήθεια; Τι είναι αλήθεια; Στην πραγματικότητα κάθε ερώτημα μπορεί να θεωρηθεί φιλοσοφικό. Τι είναι πραγματικότητα; Τι είναι φιλοσοφία; Γιατί;
Αυτό το γιατί παραμένει πάντα επίκαιρο, «κολλάει», όπως λέμε, παντού, μένει πάντα αναπάντητο. Νομίζουμε πως φιλοσοφικά ερωτήματα είναι αυτά του στιλ «Γιατί υπάρχουμε;». Λάθος. Τι είναι λάθος; Βλέπετε, οτιδήποτε πούμε, κάθε φράση μας, μπορεί να διεγείρει στον άλλο ερωτήματα. Αν αυτά που λέω σας πείθουν, το επόμενο βήμα είναι να αναρωτηθείτε το εξής: «Αν μπαίναμε στη διαδικασία να τα απαντήσουμε, με την πιθανότητα αστοχίας, θα αναλώναμε όλη μας τη ζωή σ’αυτό και μόνο, άρα δε θα είχαμε καμιά άλλη εμπειρία». Ίσως να χετε δίκιο αν σκέφτεστε κάτι τέτοιο, ταυτόχρονα όμως μου δίνετε τη δυνατότητα να προχωρήσω ένα βήμα παραπέρα.
Πρώτα τονίσατε στο μυαλό σας τη λέξη εμπειρία. Αδυνατώ να μπω στην ουσία του πράγματος. Μάλλον διότι δε θέλω να πλατειάσω και επίσης για λόγους αντι-εγωιστικούς. Θα ήταν καλύτερα ο καθένας να προχωρήσει, διαβάζοντας αυτό το άρθρο με βάση τις δικές του ιδέες. Και λέγοντας αυτά δε θα επιχειρήσω άμεσο ορισμό της έννοιας «εμπειρία». Ξεκινώντας λοιπόν από το δεύτερο σκέλος του υποθετικού προβληματισμού σας θα καταθέσω μοναχά μια παρατήρηση, ότι δηλαδή η καθημερινή ζωή εξυπηρετεί το στόχο του «εμπειρείν». Κατά μια αντίληψη, η καθημερινή ύπαρξη «είναι» μόνο και μόνο για να απαντάει το ανθρώπινο ον ερωτήματα ή καλυτέρα να μπαίνει στη διαδικασία να τα απαντήσει, χωρίς αυτό να συνεπάγεται την βέβαιη «καταπράυνση» των. Διαμορφώνεται επομένως μια βαθιά υπαρξιστική διαλεκτική καθότι η εμπειρία συνίσταται κυρίως στη λήψη αποφάσεων και τη διενέργεια επιλογών. Συνδέεται δε άμεσα με τη χρονική διάρκεια του βίου. Αυτό είναι αποδεκτό σε όλες τις εποχές, δηλαδή συμβαίνει οι γηραιότεροι να θεωρούνται αυτομάτως σοφότεροι.
Μιλώντας για «ανάλωση» της ζωής, ήρθε στο μυαλό μου μια πρακτική θεωρία, αυτή των αναγκών του A. Maslow. Σύμφωνα λοιπόν μ’αυτή ο άνθρωπος αναπτύσσει τη δράση του με βάση την ικανοποίηση των αναγκών του, παράγοντας που αποτελεί και ισχυρότερο ίσως και το μοναδικό κίνητρο. Οι ανάγκες δεν έχουν την ίδια προτεραιότητα, αλλά ξεκινούν απ’αυτές που σχετίζονται με τη βιολογική ύπαρξη και καταλήγουν σ’αυτές που συνδέονται με την πνευματική και την κοινωνική. Υπάρχει δε μια κατηγορία αναγκών, ανώτερη από τις άλλες στην οποία καταφέρνουν να φτάσουν λίγοι άνθρωποι. Σαφώς σ’αυτό το σημείο έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό οι ανάγκες που αφορούν τις διαφορές διαστάσεις του βίου. Εδώ ο άνθρωπος καλείται να καλύψει ανάγκες που θα τον καταστήσουν ολοκληρωμένο.
Με βάση την θεώρηση που υποστηρίζει ότι τα φιλοσοφικά ερωτήματα δε σχετίζονται άμεσα με το βίο και τον «αναλώνουν», την ανάγκη για απάντηση αυτών, θα έπρεπε να την εντάξουμε εδώ. Έτσι εξηγούν και το ότι η φιλοσοφία συστηματοποιήθηκε στην αρχαία Ελλάδα, ιδιαίτερα στην πλούσια Αθήνα, πολύ περισσότερο από ευκατάστατους πολίτες, ειδικά σε περιόδους οικονομικής άνθησης. Αυτό σημαίνει ότι εφόσον ο άνθρωπος έχει εξασφαλίσει τη βιολογική του ύπαρξη, την κοινωνική και την πνευματική ζωή, είναι σε θέση να διαθέσει χρόνο στην απάντηση θεμελιωδών ερωτημάτων, τα οποία καλούνται φιλοσοφικά, δεδομένης της ομοιότητας της υφής των με το αντικείμενο της συστηματικής φιλοσοφίας.
Η ιστορία όμως τους διαψεύδει. Φιλοσοφία δεν αναπτύχθηκε τον καιρό των αρχαίων Ελλήνων αλλά και πολύ παλαιοτέρα, όχι μόνο στις πλούσιες συνοικίες από σπουδασμένους ρήτορες αλλά και στις φτωχογειτονιές από τους δούλους. Όχι μόνο στην Ελλάδα που ευημερούσε και εμπέδωνε μια μορφή της άμεσης δημοκρατίας αλλά και στην Περσία που στέναζε κάτω από το ζυγό της απολυταρχίας, όχι μόνο το «χρυσό αιώνα» αλλά και τα πέτρινα χρόνια. Κάθε στιγμή που ο άνθρωπος έχει εξασφαλίσει τα απαραίτητα για το βίο του, αναζητά απαντήσεις. Είτε ενδόμυχα, είτε μέσω του διαλόγου, καθότι οι λέξεις είναι σαν τη κρούστα στην επιφάνεια βαθιών νερών, καθώς έλεγε ο Wittgenstein. Το μόνο που αλλάζει σε κάθε εποχή είναι τα μέσα και οι κατευθύνσεις.
Οι απαντήσεις για τα φιλοσοφικά ερωτήματα κρύβονται παντού. Παρατηρείται όμως ένα παράδοξο. Ο άνθρωπος αναζητά αληθινές απαντήσεις. Έρχεται αντιμέτωπος με τη διεισδυτική ύπαρξη του. Τι είναι αλήθεια; Είναι μια η αλήθεια ή υπάρχουν περισσότερες; Για να στηρίξω και μια υπαρξιστική θέση, πιστεύω πως οι αλήθειες είναι τόσες όσοι και οι άνθρωποι που σκέφτονται, αναζητούν την υφή και τη φύση της ύπαρξης τους, δε δειλιάζουν να ανατέμνουν διαρκώς τον εαυτό τους, πράγμα που κατά τον Καστοριάδη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το κάνουν όλοι. Δε γνωρίζω αν η απαντήσεις είναι μέσα μας, στο περιβάλλον ή στους άλλους. Δε ξέρω αν προορίζονται για όλους ή για λίγους «εκλεκτούς» ή αν απλά η άρχουσα αντίληψη μας οδηγεί να θεωρούμε τους αναζητούντες ελιτίστικους ως προς τη συμπεριφορά. Πάντως αν νομίζουμε ότι η φιλοσοφία είναι η ανάγνωση χοντροκομμένων, σκονισμένων τόμων ή ότι η αλήθεια κρύβεται σ’αυτους μάλλον έχουμε πολλών μοιρών στροφή να κάνουμε.
ΥΓ 1: Όπως παρατηρείτε το blog είναι πλήρως ανακαινισμένο και οι αλλαγές θα γίνουν εμφανέστερες στο μέλλον… Μην ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε υπό καταστροφική δημιουργία…
ΥΓ2: Ένα «ευχαριστώ» στη Λία που κράτησε το blog μόνη της τόσο καιρό, αλλιώς θα είχαμε πάει κατά διαόλου…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου