ΟΙ «ΑΓΝΩΣΤΕΣ» ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΗΣ

ΟΙ «ΑΓΝΩΣΤΕΣ» ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΗΣ

Οδεύοντας προς την επέτειο της 28^ης Οκτώβρη, όλο και φαίνεται να φουντώνει η συζήτηση γύρω από το θέμα των παρελάσεων. Θέμα αγαπημένο των δελτίων ειδήσεων(και όχι μόνο) κατά τις περιόδους πριν και μετά, χωρίς να αξίζει να αναφερθώ σε κάτι πιο συγκεκριμένο. Δέκτες μηνυμάτων και ερεθισμάτων, μα και δρώντες, συμμετέχοντες, έχουμε όλοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διαμορφώσει(προσωπική ή μη) αντίληψη και κρίση γι’αυτές. Προσωπικά, είμαι ενάντια στο θεσμό αυτό και ευθύς αμέσως θα επιχειρηματολογήσω υπέρ της θέσεως μου αυτής.

Καταρχάς, είναι αναγκαίο να αναφερθούμε στο ιστορικό πλαίσιο των παρελάσεων.(Δε στοχεύω παρά σε μια σύντομη παρουσίαση-περισσότερα μπορεί να αναζητήσει και να δει κανείς στις αντίστοιχες «σελίδες» της ιστορίας) Αναζητώντας της καταβολές τις στο παρελθόν φτάνουμε στην αρχαιοελληνική και ρωμαϊκή παράδοση. Υστέρα από τη μάχη, οι νικηφόρες στρατιές επιδίδονταν σε παρελάσεις-πομπές, επίδειξης δύναμης και αλαζονικής υπεροχής, της βαρβαρότητας των υπερφίαλων στρατηλατών. Εκμηδενιζόταν έτσι ο ρόλος ων στρατιωτών, που στην ουσία ήταν και άξιοι της δόξας-αν βέβαια δεχτούμε ότι ένας πόλεμος μπορεί πραγματικά να δοξάσει κάποιον-, αφού μετατρεπόταν σε ανδρείκελα, σε ρομπότ όπως θα λέγαμε χρησιμοποιώντας σύγχρονη ορολογία. Συνεχίζοντας τη σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή, φτάνοντας στο «σύγχρονο παρελθόν», τον ίδιο αντικειμενικό σκοπό εξυπηρετούν. Ο Χίτλερ, λάτρης ο ίδιος των μεγάλων στρατιωτικών παρελάσεων, τις χρησιμοποιούσε με απώτερο στόχο να μαζοποιησει(αν και έλεγε ότι ήθελε να απαλλάξει τα μέλη της Αρείας Φυλής από την ανθρώπινη υπόσταση ώστε άξια να υπακούσουν και να πειθαρχούν σ’αυτόν) και τελικά να ελέγξει το στρατό του που μετά από αυτή τη φρικτή διαδικασία ήταν έτοιμος να υπακούσει κάθε διαταγή.(Σίγουρα όλοι έχουμε σχετικές εικόνες στο μυαλό μας.) Αλλά και μέχρι σήμερα η παρέλαση εξυπηρετεί τις ίδιες «ανάγκες» και κάτι παραπάνω. Όχι μόνο προωθείται ο ιμπεριαλισμός, ο μιλιταρισμός και καθετί σχετικό με την κτηνωδία του στρατού και του πολέμου αλλά, μιας και έχουμε περάσει στις μαθητικές παρελάσεις, τα ίδια προβάλλονται από τις απρόσωπες μορφές των συντεταγμένων μαθητών. Και το χειρότερο; Όλα αυτά περνάνε «αθώα» στο υποσυνείδητο. Αλήθεια, αυτός είναι ο ρόλος που θέλουμε να έχει το σχολείο στη σύγχρονη κοινωνία; Ερώτημα που σε συνδυασμό με το θέμα μας χρίζει συζήτησης.

Ας επιστρέψουμε όμως στο ζήτημα της ιστορικής προέλευσης της παρέλασης. Στη χώρα μας μπορούμε να πούμε ότι γενικευμένα καθιερώθηκε κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Έκτοτε, η πολιτική συγκρότηση της Ελλάδας έχει πολλάκις μεταβληθεί, ώσπου σήμερα μιλάμε για «δημοκρατία» και «δημοκρατικούς θεσμούς». Όμως τι θέση έχει αυτός ο θεσμός που ουδεμια σχέση ή συνάφεια έχει με τους υποτιθέμενους στόχους και το περιεχόμενο της δημοκρατίας σε μια σύγχρονη, δημοκρατική χώρα; Θα μου πείτε το ίδιο θα μπορούσαμε να διερωτηθούμε και για το θεσμό του στρατού, και όχι άδικα. Δε θα διαφωνήσω αλλά το να ασχοληθώ με αυτό το ζήτημα ξεφεύγει από τα πλαίσια αυτού του σύντομου άρθρου... Πίσω στα δικά μας, μια ματιά στον παγκόσμιο χάρτη αρκεί για να διαπιστώσουμε ότι οι χώρες που διατηρούν το θεσμό έχουν καθεστώτα θεοκρατικά ή «αμφιλεγόμενες δημοκρατίες», όπως η Τουρκία, το Ιράν κ.α. Ο μόνος λόγος που τον διατηρούν είναι ότι δεν έχουν άλλη διέξοδο και μέσα για να προ/επι-βάλλουν το διεθνές κύρος τους παρά με την επίδειξη της στρατιωτικής και «πειθαρχικής» τους ισχύος. Το ερώτημα που επιστρέφει σε μας είναι: «Γιατί, εφόσον υποτίθεται ότι έχουμε αληθινή δημοκρατία καμιά κυβέρνηση «σοσιαλιστική» ή «συντηρητική» δεν έχει σημασία, δεν προχώρησε στην κατάργηση ή έστω στην επίσημη και ξεκάθαρη διατύπωση της προαιρετικότητας του; Μήπως κάποιοι επιδιώκουν να αφήσουν ανοικτά παράθυρα στο παρελθόν; Αν κάτι τέτοιο ισχύει φοβούμαι το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο.

Ένα άλλο θέμα που αν και λίγο πολύ είναι γνωστό αλλά με το οποίο κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά(και δε μιλώ μόνο για την πολιτεία), είναι οι ρατσιστικές τάσεις της παρέλασης. Πρώτα πρώτα, η ίδια η δόμηση της στηρίζεται σε ρατσιστικά μοντέλα οργάνωσης και συγκρότησης. Οι ψηλοί καταλαμβάνουν της πρώτες σειρές ενώ οι κοντοί τις τελευταίες, τοποθετημένοι σε φθίνουσα διάταξη. Τα δε άτομα με ειδικές ανάγκες τις περισσότερες των περιπτώσεων μένουν κυριολεκτικά στην αφάνεια. Ακόμα και το σχετικό «Φύλλο Εφημερίδας Της Κυβέρνησης»(Φ.Ε.Κ) που ορίζει τον τρόπο σύνταξης της και τον τρόπο επιλογής του σημαιοφόρου, των παραστατών και των διμοιριτών αποτελεί έκφραση ρατσιστικής ροπής. Οι τελευταίοι επιλέγονται με βάση τη σωματική διάπλαση(για να μη θίξουμε ξανά το θέμα της ατημέλειας), ενώ οι πρώτοι με βάση τη βαθμολογία. Και αν κρίνει κανείς από την κατάσταση του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι σχεδόν αδύνατο να προέρχονται από μικροαστικές οικογένειες. Καταλύεται έτσι ο μύθος της ισότητας των μαθητών ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση της οικογένειας τους.

Αλλά και σε σχέση με το περιβάλλον της η παρέλαση γίνεται αιτία ρατσιστικών εκδηλώσεων. Αν τυχόν ποτέ κάποιος αλλοδαπός καταφέρει να συγκεντρώσει μεγαλύτερο βαθμό από κάθε ελληνόπουλο τότε οι τοπικές(και όχι μόνο) κοινωνίες βρίσκουν την ευκαιρία, προφασιζόμενες την παρέλαση και (ξανά-)ορίζοντας τη, να δικαιολογήσουν τα κόμπλεξ τους. Της δίνουν πλέον ξεκάθαρα ξενοφοβική και εθνικιστική ροπή ενώ διαταράσσεται και η κοινωνική συνοχή.

Ένα από τα επιχειρήματα τα οποία προβάλλονται από τους υποστηρικτές των παρελάσεων, είναι η πρόφαση της απόδοσης «φόρου τιμής στους ένδοξους προγόνους.» Αλήθεια, υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι η παρέλαση αποτελεί πράγματι μέσο για να τιμήσει κανείς τους προγόνους του; Γνώμη μου είναι πως η μόνη τιμή γι’αυτους θα ήταν να μη λησμονηθούν τα κατορθώματα τους και να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση. Από τη στιγμή που στερούμαστε της ιστορικής γνώσης σε τι εξυπηρετεί η παρέλαση; Μήπως μαθαίνεται κάτι καινούργιο; Ίσα ίσα, χάνεται. Χάνεται η κριτική σκέψη και η ατομική προσωπικότητα του ατόμου αφού εξαναγκάζεται από το ρυθμό. Υπάρχει το μηδενιστικό κοπάδι, διανοητικά και συναισθηματικά κενό και υποταγμένο. Με αυτά τα υλικά φτιάχνεται «η φαντασμαγορική γεωμετρία» των τριάδων, των πεντάδων, των σειρών. Πρέπει συνεπώς να αναθεωρηθούν πολλά σχετικά με το ζήτημα αυτό…

Βλέπω λοιπόν ότι η παρέλαση εξυπηρετεί το σκοταδισμό. Άραγε πόσοι γνωρίζουμε τι πραγματικά έγινε στις περιπτώσεις που τιμώνται από τις παρελάσεις; Δεν υποστηρίζω σαφώς ότι ο ίδιος είμαι απόλυτα ενημερωμένος, μα νομίζω πως μπορώ να εκφέρω γνώμη. Ποιος γνωρίζει ή παραδέχεται ότι κατά την περίοδο της κατοχής το μεγαλύτερο μέρος της δράσης είχε το αντάρτικο και όχι ο τακτικός στρατός; Και όσον αφορά την άλλη μας επέτειο πόσοι θεωρούν ότι η επανάσταση θα ήταν κάτι παραπάνω από προσπάθεια αν δεν είχαν επέμβει οι «Μεγάλες Δυνάμεις»; Σαφώς τα παραπάνω δεν είναι αρκετά για να καλύψουν όλο το φάσμα, όμως πιστεύω καταλαβαίνεται τι θέλω να πω. Αν όντως θέλουμε να τιμήσουμε αυτούς τους ήρωες- προγόνους και τις αξιομνημόνευτες πράξεις τους(ίσως να υπάρχει ειρωνεία στις λέξεις), θα πρέπει σε πρώτη φάση να λάβουμε την απαραίτητη ιστορική γνώση και ύστερα με λογισμό να αναζητήσουμε άλλους τρόπους σ’αυτή την κατεύθυνση.

Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα πρακτικό ζήτημα. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι κόστος έχουν οι παρελάσεις για το ελληνικό δημόσιο και κατ’επεκταση για το φορολογούμενο; Και δε μιλώ τόσο για της μαθητικές όσο για τις καθαρά στρατιωτικές(γιατί το κείμενο αν δεν το καταλάβατε αφορά γενικά τις παρελάσεις). Χωρίς να έχω επίσημα στοιχεία να παρουσιάσω, απλά με επίγνωση των συνθηκών και απλούς υπολογισμούς διαπιστώνω ότι ξοδεύονται άσκοπα, υπέρογκα και ζωτικής σημασίας ποσά. Σκεφτείτε μόνο πόσα χρήματα απαιτούνται μοναχά για την πτήση επίδειξης ενός αεροσκάφους και ύστερα γενικεύστε(καύσιμα αρμάτων, κόμιστρα στρατιωτών κτλ) Ύστερα ακούστε τις φωνές που απέναντι στην ψευδεπίγραφη απάντηση τους κράτους «Δεν έχουμε», ζητιανεύουν λίγα ψίχουλα παραπάνω για την παιδεία. Και ο λόγος είναι μπροστά στα μάτια μας και δεν τον βλέπουμε ή μήπως προσποιούμαστε τους τυφλούς;

Συνοψίζοντας, όντας αρνητικός απέναντι στις παρελάσεις θεωρώ τα παραπάνω επιχειρήματα σοβαρά. Ωστόσο, από την αντίπερα πλευρά δεν ακούγεται κανένα λογικό ή τεκμηριωμένο επιχείρημα παρά μόνο ασαφείς δηλώσεις περί «εθνικής συνείδησης», από την πλευρά των «πατριωτών» και των «ακροδεξιών παρατάξεων»(και όχι μόνο). Φυσικά, δεν αποκλείω το ενδεχόμενο εγώ να μην κατανοώ το ρόλο ή τη σημασία της παρέλασης. Παρακαλώ ας μου εξηγήσει επιτέλους κάποιος υπέρμαχος της με λογικά όπως προανέφερα επιχειρήματα και χωρίς συναισθηματισμούς. Για μένα η παρέλαση είναι μια φιέστα, ένα θέαμα που απλώς επιβεβαιώνει πανηγυρικά κάτι ήδη γνωστό: πως οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν πιστά αντίγραφα μιας νευρόσπαστης, υποταγμένης, τέλεια ελεγχόμενης σε κάθε της κίνηση φιγούρας. Η παρέλαση αυτό θέλει να δείξει: πως η εξουσία μπορεί να κάνει τον καθένα μας μια κουκίδα, χωρίς σκέψεις, χωρίς αισθήματα, εξάρτημα, αναλώσιμο και ανταλλακτικό στις μηχανές τις!